Venoz yetishmovchilik – chuqur tomirlar klapanlari yetishmovchiligi va qonning turg’unligi fonida rivojlanadi, uning bosimi ostida tomirlar devorlari cho’zilib, elastikligini yo’qotadi va ingichka bo’ladi. Rivojlanishning dastlabki bosqichlarida kasallikning klinik ko’rinishi ifodalanmaydi, bu erta tashxis qo’yish va o’z vaqtida davolanishni murakkablashtiradi.

Davolash konservativ yoki jarrohlik bo’lishi mumkin. Davolash usuli kasallik og’irligiga va patologik jarayonning tarqalish darajasiga bog’liq.

Venoz yetishmovchilik sabablari

Oyoqlarning venoz yetishmovchiligi – klapan apparati disfunksiyasi, venoz devorlar tonusining pasayishi va turg’unlikning rivojlanishi fonida rivojlanadi. Bunday patologiyani rivojlanishining sabablari har xil.
Kasallikning eng keng tarqalgan sababi:
– Estrogen ortiqcha ishlab chiqariladigan gormonal kasallik.
– Jismoniy harakatsizlik, odam doimo o’tirish yoki turish holatida turishga majbur bo’lganda.
– Pastki oyoqlarda yuk ortib boradigan semirish, bu tomirlardagi qonning turg’unligiga olib keladi.
– Keksalik. Ko’p yillar davomida qon tomirlari devorlari kamroq elastik va bardoshli bo’lib boradi.
– Qon aylanishi buzilgan va turg’un jarayonlar rivojlanib boradigan surunkali ich qotishi.
– Homiladorlik. Homila o’sishi va rivojlanishida tomirlar yuklanishi ortadi.
– Irsiy qon tomirlari biriktiruvchi to’qimalarining patologiyalari.
– Tomirlarga shikast yetkazish: ko’karishlar, yoriqlar, teshiklar.

Ko’pincha, oyoqlarning venoz yetishmovchiligi quyidagi kasalliklarning asoratlari sifatida rivojlanadi:
– Varikoz tomirlar. Varikoz kengayishi bilan tavsiflangan va klapan yetishmovchiligi bilan kechadigan surunkali patologiya, shuningdek qon oqimining buzilishi.
– Tromboflebit. U yuzaki tomirlar devorlarining yallig’lanishi va qon blyashkalari shakllanishi bilan birga keladi.
– Flebotromboz. Qon tomirlari o’tkazuvchanligi bloklanishi bilan tavsiflangan chuqur tomir kasalligi.
– Post-trombotik sindrom. Bu chuqur tomir trombozining asoratidir, turli xil lokalizatsiya va zo’ravonlikdagi gemodinamik kasalliklarni birlashtiradi.
– Qonning koagulyatsiyasini buzilishiga olib keladigan kasalliklar.
– Tanadagi onkologik jarayonlar.
– Metabolik kasalliklar.

Venoz yetishmovchilik rivojlanishi

Tomir klapanlari faoliyatining buzilishi, qon aylanishining buzilishi, qon tomir devorlari tarangligi zaiflashishi turg’un jarayonning rivojlanishiga, shuningdek venoz devorlarning kengayishi va ingichkalashiga olib keladi. Vaqt o’tishi bilan tomirlardagi o’tkazuvchanlik kuchayadi, bu esa klapanlarning yopilishini buzadi. Natijada, klapan yetishmovchiligi rivojlanadi, unda klapanlar qonning teskari yo’nalishda chiqib ketishini oldini olish funksiyasini yetarli darajada bajarmaydi.
Patologiya rivojlanib borishi bilan turg’un jarayonlar kuchayadi, bu esa tomir bosimi kuchayishiga olib keladi. Qon tomir devorlarining o’tkazuvchanligi oshadi, plazma atrofdagi to’qimalarga singib ketadi, natijada oyoqlarda shish paydo bo’ladi.
Bunday asoratlar fonida rivojlanadigan qon aylanishining buzilishi tomirlarda metabolitlarning to’planishiga yordam beradi. Qonning mahalliy qalinlashuvi mavjud bo’ladi, immunitet tizimi ortiqcha miqdordagi leykotsitlarni hosil qiladi, toksik moddalar kontsentratsiyasi va yallig’lanishning mahalliy vositachilari ko’payadi. Vena ichi bosimi oshishi tufayli limfa oqimi buziladi, bu kasallikning borishini yanada kuchaytiradi. Natijada, patologik jarayon yumshoq to’qimalarga tarqaladi: teri pigmentlanadi, teri osti to’qimasi siqiladi. U o’sib borishi bilan ekzema rivojlanadi, terapiya bo’lmagan taqdirda ekzema trofik yaraga aylanadi.

Venoz yetishmovchilik alomatlari

Venoz yetishmovchilik belgilari kasallik davom etadigan shaklga bog’liq, kasallik ikki shaklda kechadi:
– o’tkir;
– surunkali.

O’tkir shaklda patologik jarayon chuqur tomirlarga ta’sir qiladi, bu qon oqimining keskin buzilishiga va tez o’sib boruvchi simptomlarning paydo bo’lishiga yordam beradi. Surunkali venoz yetishmovchilik yuzaki tomirlarda rivojlanib, asosan alomatsiz kechadi va trofik o’zgarishlarning shakllanishi bilan namoyon bo’ladi.
Agar oyoqlarning venoz yetishmovchiligi o’tkir shaklda rivojlansa, zararlangan hududdagi yumshoq to’qimalar shishadi, qattiq og’riqlar paydo bo’lib, ular harakatda kuchayadi. Teri rangpar yoki ko’kimtir rangli bo’ladi, sezgirlikni yo’qotadi, teginganda sovuq bo’ladi, tana harorati esa aksincha 39 – 40 ° S gacha ko’tariladi. Vaqt o’tishi bilan og’riq kuchayib boradi, kichik tos suyagiga tarqaladi. Yumshoq to’qimalarda qon aylanishi, metabolizm va gaz almashinuvi buziladi, bu esa nekrozga olib kelishi mumkin.

Surunkali shaklda alomatlar turli xil bo’ladi, kasallik kuchaygan paytda quyidagi shikoyatlar paydo bo’ladi:
– shish, oyoqlarda og’irlik;
– aniq lokalizatsiyalangan og’riq;
– o’rgimchaksimon tomirlar;
– trofik o’zgarishlar;
– yumshoq to’qimalarning shishishi;
– mushaklarning tortishishi va spazmlari, nafaqat kunduzi, balki kechasi ham bezovta qiladi;
– giperpigmentatsiya yoki aksincha terining rangsizlanishi;
– zararlangan hududdagi terining tuzilishidagi o’zgarishlar: yupqalashish, haddan tashqari quruqlik;
– yoriqlar, nekrotik, ho’l va chiriydigan yaralar.

Venoz yetishmovchilik diagnostikasi

Venoz yetishmovchilikni tashxislash flebolog shifokor qabulidan boshlanadi. Shifokor bemorni bezovta qiluvchi alomatlar haqida so’raydi, barcha muhim ma’lumotlarni yig’adi, oyoq-qo’llarini tekshiradi va palpatsiya qiladi. Tashxisni tasdiqlash uchun quyidagi laboratoriya va nistrumental metodlarni o’z ichiga olgan keng qamrovli diagnostika tekshiruviga yo’llanma beriladi:
Quyulish, trombotsitlar kontsentratsiyasi, protrombozlangan indeks uchun qon testlari. Ushbu turdagi tadqiqotlar qon quyqalaridagi xavflarni aniqlash uchun qonning yopishqoqligini aniqlashga imkon beradi.
– Ultra-tovushli tadqiqot. Bu qon tomirlari holatini baholashga, qon oqimining xususiyatini, turg’unlikning og’irligini aniqlashga yordam beradi.
– Dupleks angioskanerlash. Chuqur tomirlarning holatini baholash, qon oqimining xususiyatini aniqlashga imkon beradi.
– Retrograd flebografiya. To’g’ridan-to’g’ri qon tomirlariga yuboriladigan kontrastni qo’llashni o’z ichiga olgan diagnostikaning rentgen turi. Preparat kiritilgandan so’ng bir qator rentgen o’tkaziladi, ularning yordamida tomirlarning tuzilishini batafsil o’rganish va rivojlanayotgan qon tomir patologiyasini aniqlash mumkin.
– KT venografiyasi. Qon tomirlari tuzilishi, venoz tarmoq holati, oraliqdagi qon blyashkalarining mavjudligi va boshqalar haqida to’liqroq, batafsil, keng ma’lumot beradigan kontrastli kompyuter tomografiyasi.

Venoz yetishmovchilik darajalari

Kasallikning rivojlanishining 4 bosqichi mavjud:
Birinchi bosqich – Bu alomatsiz kechishi bilan tavsiflanadi, ammo klapanlarga va qon tomir devorlariga ta’sir qiluvchi patologik o’zgarishlar rivojlanib boradi. Instrumental diagnostika paytida, birinchi bosqichda, tomirlar devorlarida ahamiyatsiz o’zgarishlar, shuningdek, klapanlar yetishmovchiligi seziladi.
Ikkinchi bosqich – Ushbu bosqichda bemorda birinchi alomatlar paydo bo’ladi: og’riq, shishish, oyoqlarda og’irlik, ayniqsa og’ir kundan keyin kechqurun seziladi. Tashqi ko’rinishi ham sezilarli bo’lib qoladi: terining ostidagi o’rgimchaksimon tomirlari yoki teleangiektaziyasi.
Uchinchi bosqich – Ushbu bosqichda og’riq, shishish va og’irlik deyarli har doim bemorni bezovta qiladi. Ta’sir qilingan tomir ustidagi teri qorayadi, teri osti to’qimasi ingichka bo’lib, sochlar yo’qoladi. Terapiya bo’lmagan taqdirda, ekzema rivojlanadi, uning fonida qiyin trofik yaralar paydo bo’ladi.
To’rtinchi bosqich – Bu qaytarilmas nekrotik o’zgarishlar bilan tavsiflangan so’nggi bosqich. Bemor ish qobiliyatini to’liq yo’qotadi, ba’zida hayotni saqlab qolish uchun, shifokorlar radikal jarrohlik choralariga murojaat qilishadi – nekroz bilan zararlangan oyoqni amputatsiya qilish.

Venoz yetishmovchilik asoratlari

Davolanishi yetarli bo’lmagan venoz yetishmovchilik quyidagi asoratlarni rivojlanishiga olib keladi:
– Tromboz. Bu qon oqimida qon blyashkalari – tromblar shakllanishi bilan tavsiflanadi.
– Tromboflebit. Tomirning ichki qavatining yallig’lanishi va qon blyashkalari shakllanishi bilan kechadigan kasallik.
– Venoz qonash. Varikoz tomirlariga zarar yetkazish fonida rivojlanadigan xavfli asorat.
– Trofik yaralar. Mahalliy qon aylanishining buzilishi, to’qimalarni innervatsiya qilish va o’lik to’qimalarni rad etish natijasida paydo bo’lgan teridagi ochiq yallig’lanishli yoki yiringli yaralar.
– Periflebit. Bu ta’sirlangan tomirni o’rab turgan to’qimalarning yallig’lanishi bilan tavsiflanadi.
– O’pka emboliyasi. Qon blyashkalari shakllanishi natijasida o’pka arteriyasida qon oqimining buzilishi bilan birga keladi.
– Posttromboflebit sindromi. Qon tomir klapanlarning deformatsiyasi va yo’q qilinishi, shuningdek ekzemaning shakllanishi bilan kechadigan surunkali patologiya.

Venoz yetishmovchilikni davolash

O’tkir venoz yetishmovchilik bemorni kasalxonaga yotqizishning bevosita ko’rsatkichidir. Surunkali kasallik ambulatoriya sharoitida davolanadi. Yengil holatlarda, asoratlar bo’lmasa, konservativ terapiya o’tkaziladi, ularning asosiy vazifalari:
– yallig’lanishni to’xtatish;
– qon oqimini normallashtirish;
– venoz devorlarning mustahkamligi va elastikligini tiklash;
– yumshoq to’qimalar metabolizmini yaxshilash.

Venoz yetishmovchiligini davolash uchun dorilar:

– venotoniklar;
– angioprotektorlar;
– antitrombotsitlar;
– antikoagulyantlar.
Konservativ terapiyaning majburiy komponenti – kompression trikotajdir, bu elastik bandaj yoki maxsus ichki kiyimlardan foydalanishni o’z ichiga oladi. Kompress kiyimlar zaiflashgan tomirlar uchun qo’shimcha skelet hosil qiladi, ularni yanada cho’zilishga imkon bermaydi. Shuningdek, u qon aylanishini normallashtiradi, qon quyilishining oldini oladi.

Venoz yetishmovchiligini davolash uchun muolajalar

O’tkir alomatlar bartaraf etilgandan so’ng, zararlangan to’qimalarning tiklanishini tezlashtirish uchun quyidagi fizioterapiya muolajalari qo’shimcha ravishda buyurilishi mumkin:
– dorivor elektroforez;
– magnitoterapiya;
– lazer terapiyasi;
– darsonvalizatsiya;
– diadinamik toklar;
– gidrobalneoterapiya va boshqalar.

Ta’sirlangan to’qimalarda metabolizmni yaxshilash, qon va limfa aylanishini tezlashtirish, shuningdek venoz tizimni tushirish uchun maxsus o’qitilgan mutaxassis tomonidan qo’lda massaj qilish yordam beradi.

Venoz yetishmovchilikni davolash uchun jarrohlik

Agar konservativ usullar samarasiz bo’lsa va kasallik barqaror rivojlansa, shifokor bemor bilan jarrohlik davolash usullarini muhokama qiladi. Venoz yetishmovchilikni jarrohlik davolash usullari ko’pincha flebologlar tomonidan qo’llaniladi:
– Skleroterapiya. Ta’sir qilingan tomirlarga sklerozant dori inyeksiya qilinadi, bu zararlangan tomirlarni qon oqimidan chiqarib tashlaydi.
– Lazer koagulyatsiyasi. Ta’sir qilingan joylarda lazer nurlari ta’sirida mahalliy ta’sir bilan tomir ichkaridan yonib ketadi, bu esa o’z navbatida trombotik okklyuziya, siqilish va tomirning asta-sekin so’rilishiga yordam beradi.
– Radiochastotali ablyatsiya. Muayyan chastotali radio signal ta’sirida ta’sirlangan tomir to’qimalari yuqori haroratgacha qizdirilib, siqilib, tomirlarning obliteratsiyasi va keyingi so’rilishini keltirib chiqaradi.
– Flebektomiya. Jarayon davomida jarroh tomirlarning deformatsiyalangan joylarini kesib tashlaydi, teridagi mikroskopik teshiklar orqali barcha kerakli manipulyatsiyalarni bajaradi.

Venoz yetishmovchilik profilaktikasi

Bunday xavfli qon tomir kasalliklarini oldini olish uchun shifokorlar tanani yaxshi holatda saqlashga va tomirlardagi patologik o’zgarishlarning oldini olishga imkon beradigan oddiy umumiy qoidalarga rioya qilishni maslahat berishadi:
– Harakatsiz turmush tarzida, o’rtacha jismoniy faollikni qo’shish kerak: toza havoda sayr qilish, velosiped, suzish, yoga;
– Qulay ortopedik poyabzal kiying, oyoqlarini siqib chiqaradigan kiyimlardan voz keching;
– Hayotiy muhim moddalarga boy sog’lom ovqatlarga ustunlik berib, to’g’ri ovqatlaning;
– Tana vaznini nazorat qiling;
– Yomon odatlardan xalos bo’ling: chekish, spirtli ichimliklarni iste’mol qilish;
– Immunitetni mustahkamlang;
– Agar sizda shubhali alomatlar bo’lsa, o’zingizni davolamang, iloji boricha tibbiy yordamga murojaat qiling.

Venoz yetishmovchiligi davolash narxi

Har bir bemor uchun venoz yetishmovchiligini davolash narxi alohida hisoblanadi. Quyidagi omillar hisobga olinadi:
kasallik bosqichi;
– terapiyaning qaysi usuli mos kelishi- konservativ yoki jarrohlik;
– asoratlarning mavjudligi va boshqalar.